Teatr Uciśnionych w wydaniu Ulex Project i Reboot the Roots

W marcu tego roku miałam ogromną przyjemność uczestniczyć w ramach projektu Kompetentni trenerzy NGO na europejskim rynku w 8 dniowym szkoleniu, pt. „Theatre of the Opressed” w niewielkiej miejscowości na krańcu Katalonii, o pięknej nazwie Eroles.

W tym bardzo nieoczywistym miejscu, mieści się ośrodek szkoleniowy Ulex Project prowadzony przez organizację Col·lectiu Eco-Actiu, którego celem jest wspieranie organizacji, aktywistów, ludzi działających na rzecz zmiany społecznej poprzez dostarczanie im narzędzi i inspiracji do działania. Samo szkolenie było prowadzone przez dwóch trenerów z angielskiej organizacji non-profit Reboot the Roots, która swoją działalność dedykuje pracy na rzecz budowania społeczeństwa włączającego, a Teatr Uciśnionych jest jedną z głównych metod ich pracy.

Uczestnicy szkolenia w Hiszpanii w marcu 2019 fot. Hannah Sneyd/ Reboot The Roots
Uczestnicy szkolenia w Hiszpanii w marcu 2019 fot. Krzysztof Leończuk
Uczestnicy szkolenia w Hiszpanii w marcu 2019 fot. Hannah Sneyd/ Reboot The Roots

Tematyka Teatru Uciśnionych jest bardzo obszerna, ale najważniejsze dla mnie są trzy aspekty, które przedstawiam poniżej i do których odnoszę się w trakcie projektowania swoich szkoleń.

PRZESTRZEŃ DLA IDEI

Ważne jest samo zrozumienie czym jest Teatr Uciśnionych. Przed szkoleniem nazwę kojarzyłam z takimi hasłami jak odgrywanie ról i trening umiejętności. Teraz moje pierwsze skojarzenia to:

  • angażowanie ludzi w dialog na tematy dla nich ważne,
  • tworzenie przestrzeni, w której jest miejsce dla różnych głosów, punktów widzenia i proponowanych rozwiązań. Jest to miejsce do próbowania różnych zachowań i eksplorowanie swoich idei (pomysłów) w bezpiecznej przestrzeni na scenie.
TAKĄ IDEĄ CZY POMYSŁEM MOŻE BYĆ WSZYSTKO – można sprawdzić co się stanie kiedy osoba zachowa się w konkretny sposób albo co się stanie gdy zrobi coś inaczej. To co jest sprawdzane na scenie nie musi zmienić sytuacje na lepsze, po prostu ma ją zmienić, a to w jaki sposób – dowiemy się w akcji. Im więcej eksperymentowania, tym więcej wniosków i momentów „ACHA!”

ŻYWY DIALOG

Bardzo ważne przy stosowaniu formuły Teatru Uciśnionych jest określenie celu wystawienia takiego spektaklu. Celem wcale nie jest znalezienie rozwiązania zaprezentowanej sytuacji! To oczywiście może się wydarzyć, ale nie jest celem tej metody.

Celem takiego spektaklu jest zaangażowanie ludzi w żywy dialog, który odbywa się poprzez wnoszenie swojej perspektywy do prezentowanej sytuacji. Formuła Teatru Uciśnionych może też służy temu, aby poszerzać perspektywę, która jest konieczna przed decydowaniem o jakichkolwiek rozwiązaniach.
Określenie „spektakl” pozwala na podkreślenie aspektu teatralnego tej formuły, jednocześnie doskonale pasuje do kontekstu szkoleniowego, kiedy np. uczestnicy w dwóch podgrupach przygotowują dla siebie „spektakl”.
Dodatkowo, wiele tematów społecznych charakteryzuje się złożonością, którą w codziennym życiu próbujemy uprościć, np. do dwóch dominujących głosów w debacie społecznej. Bardzo przemówiło do mnie stwierdzenie prowadzącego z Reboot the Roots, że „praca tą metodą pozwala na zwiększanie zdolności społeczeństwa na pomieszczenie w sobie różnorodności”.

URZECZYWISTANIANIE IDEI

Teatr Uciśnionych pozwala na angażowanie uczestnika zarówno intelektualnie, emocjonalnie jak i fizycznie. Jest to metoda, która zachęca do ucieleśniania i urzeczywistniania idei, które przychodzą nam do głowy, jednocześnie pozwalająca na taką wewnetrzną różnorodność.

Każdego dnia szkolenia w Eroles doświadczałam różnicy między wypowiedzianym pomysłem – intelektualną koncepcją i wyobrażeniem, które powstawało w mojej głowie, a tym jaki ta idea przybierze kształt, gdy mam ją przedstawić za pomocą gestu, figury czy dźwięku oraz jakie budzą się w tym procesie emocje.

Ten sposób pracy pozwala:

  • przyjrzeć sie temu co jest pomiędzy pomysłem a działaniem, na co często nie dajemy sobie czasu w codziennym życiu,
  • zaobserwować jak myśl transformuje się pod wpływem zaangażowania ciała i emocji i jak ta myśl jest odbierana gdy ją „ucieleśniamy”.

INSPIRACJE

Do napisania powyższej relacji, nie wykorzystywałam żadnych dodatkowych materiałów. Tekst przedstawia moje rozumienie koncepcji Teatru Uciśnionych oraz treści ze szkolenia w Eroles.  Jeśli ktoś z Was miałby ochotę usłyszeć więcej lub podyskutować na ten temat zachęcam do kontaktu: marta.sykut@stowarzyszenistop.pl.

Zapraszam także na szkolenie z tej tematyki pt. Teatr Obrazu formą wyrazu, które poprowadzę 23 listopada 2019: FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY

Autorka: Marta Sykut

Szkolenie odbyło się w ramach projektu Kompetentni trenerzy NGO na europejskim rynku realizowanego w ramach projektu „Ponadnarodowa mobilność kadry niezawodowej edukacji dorosłych” ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na zasadach Programu Erasmus+ sektor Edukacja dorosłych.