Dlaczego Belgia?- magiczny OKAN
Jak Belgia wspiera uczniów, którzy nie znają języka, z pomocą programu ułatwiającego adaptację – OKAN?
Liczba mieszkańców Belgii zwiększa się relatywnie bardziej niż w innych państwach Europy Zachodniej. Jest to głównie związane z falą migracji, jaka dociera do tego kraju. Według portalu www.populationof.net populacja Belgii w 2022 roku zwiększy się o 42 000 i osiągnie 11 714 000 ludzi w 2023 roku. Migracja ludności zwiększyła populację o 24 000 ludzi rocznie, uwzględniając emigrację i imigrację.
Belgia bywa nazywana laboratorium integracji europejskiej. W samej Antwerpii, mieście z wieloletnią tradycją wielokulturowości, mieszka obecnie 180 narodowości. Szacuje się, że ponad połowa mieszkańców tego portowego miasta ma w historii swojej rodziny doświadczenia migracyjne.
Oczywiście różnorodność społeczna i wielokulturowość niosą za sobą konsekwencje w obszarze edukacji. Gotowość do odpowiedzenia na zróżnicowane potrzeby każdego ucznia pozwoliła wprowadzić wiele programów społecznych i edukacyjnych. Belgowie rozumiejąc trudności, jakie stoją przed osobami przybywającymi do ich kraju, a jednocześnie mając na względzie wyzwania związane z nauczaniem i uczeniem w zróżnicowanych warunkach, wprowadzili program OKAN.
Fot. autorzy artykułu. Dworzec w Antwerpii
Czym jest OKAN?
Aby dać szansę włączenia do powszechnego systemu edukacyjnego uczniom, którzy nie używają (bądź nawet nie znają) języka niderlandzkiego, stworzono projekt pt. OKAN (De Onthaalklassen Anderstalige Nieuwkomers).
Jest to swego rodzaju edukacja zerowa dla uczniów nowo przybyłych i niemówiących po niderlandzku. Jest organizowana dla młodych ludzi narodowości innej niż belgijska lub holenderska, którzy nie posiadają wystarczającej znajomości języka niderlandzkiego, by w pełni korzystać z systemu edukacji.
Udział w tym projekcie pozwala na szybką naukę języka niderlandzkiego. Cel tego projektu jest jeden: opanowanie przez uczniów języka w takim stopniu, by po roku mogli przejść do trybu regularnej edukacji i uzyskać dyplom ukończenia szkoły bez dodatkowych opóźnień w nauce.
OKAN to coś więcej niż zwykła edukacja. Sytuacja domowa uczniów nie zawsze jest optymalna – często są to złe warunki mieszkaniowe lub trudne sytuacje rodzinne. Czasami młodzi ludzie przeżywają również poważną traumę lub nigdy nie chodzili do szkoły. Utrudnia to funkcjonowanie w klasie. Pierwszy tydzień nigdy nie jest łatwy: wyrwanie się ze znajomego środowiska i próba odnalezienia się w obcym kraju, z obcym językiem i innymi zwyczajami. OKAN ma pomóc także w takiej adaptacji młodego człowieka do nowej rzeczywistości.
W poznanych przez nas placówkach grupę docelową programu OKAN stanowiły osoby, które musiały mieć ukończone co najmniej 12, a najwyżej 18 lat, mieszkać w Belgii maksymalnie przez rok, posiadać niewystarczające umiejętności i wiedzę w zakresie języka niderlandzkiego, aby kontynuować regularną edukację.
Fot. autorzy artykułu. Pomnik Nello & Patrache w Antwerpii
Cechy programu OKAN
Koncepcja OKAN jest skoncentrowana na uczniu i jego potencjale. Ma dać możliwość pomyślnego rozpoczęcia edukacji oraz po intensywnym roku nauki języka, dać szansę na kontynuację kształcenia odpowiadającego zainteresowaniom i możliwościom.
Przez cały rok szkolny uczestnicy OKAN otrzymują intensywne szkolenie w języku niderlandzkim na dostosowanym do nich poziomie, oraz realizują 4 podstawowe cele:
- nauka niderlandzkiego (nacisk na praktyczne posługiwanie się językiem w kontaktach społecznych i pracy),
- integracja z klasą,
- integracja ze społecznością lokalną, społeczeństwem poprzez poznanie tradycji, aspektów kulturowych,
- przygotowanie się do dalszej nauki w szkole średniej lub na innych kursach czy szkoleniach.
Koncepcja OKAN tworzy pozytywne i bezpieczne środowisko do uczenia się
Warto zwrócić uwagę, że uczeń jest traktowany w sposób podmiotowy, np. dokonuje się oceny poziomu wykształcenia zdobytego wcześniej za granicą przed objęciem danego ucznia wsparciem w ramach OKAN. W związku z tym zajęcia są dostosowane do indywidualnych potrzeb uczniów.
Nauczyciele pracujący w ramach OKAN są przygotowani do wspierania uczniów. Belgia określiła kompetencje międzykulturowe, które nauczyciele muszą nabyć przed ukończeniem swojego kształcenia. Należą do nich np. wiedza na temat sytuacji uczniów ze środowisk odmiennych kulturowo, zdolność do radzenia sobie z relacjami między uczniami o odmiennym pochodzeniu kulturowym.
Każda szkoła realizująca OKAN zobowiązuje się do opracowania ścieżki uczenia się dla każdego nowo przybyłego, posługującego się innym językiem niż niderlandzki, która spełnia cele rozwojowe edukacji recepcyjnej. Tworzona jest indywidualna ścieżka nauki, która w trakcie roku podlega weryfikacji po przeanalizowaniu możliwości, postępów i osiągnięć ucznia. Indywidualny program powinien uwzględniać cele rozwojowe nie tylko w kontekście języka. Proces pracy z uczniem podlega bieżącej ewaluacji.
Uczestnicy i uczestniczki szkolenia “Inclusive urban learning” w Antwerpii
Wartości programu OKAN
Udając się na migrację, często młodzi ludzie nie mają wyboru. Decyzja jest zwykle podejmowana przez rodziców, z uwzględnieniem opinii dziecka lub bez niego.
Wielu uczniów OKAN było świadkiem dramatycznych doświadczeń podczas ucieczki/migracji. Dodatkowy stres związany z brakiem przyjaciół, nieznajomością języka może wpływać na trudności w uczeniu się.
Edukacja dla wielu z tych młodych ludzi jest bramą do nowej egzystencji, a wsparcie, które otrzymują dzięki programowi OKAN pozwala przejść przez nią łatwiej.
Uczestnicy i uczestniczki praz prowadzący szkolenia “Inclusive urban learning” w Antwerpii
Autorzy: Anna Rutkowska, Jarosław Pudełek, Jarosław Zagórny